Çarşambalı
Ahmet Hamdi Efendi, H. 1264 yılında (M. 1848) Çarşamba'nın Biçme köyünde
doğmuştur. Köy hocası Mustafa Efendi'nin oğludur.
Köyünün sıbyan mektebinde Kur'an-ı
Kerim Kıraati ve dinî ilimler tahsil ettikten sonra, Çarşamba Süleyman Paşa
Medresesi'nde biraz Arapça sarf ve nahiv tahsili yapmış daha sonra Amasya’da
tekrar Arapça nahiv ve dinî ilimler okuduktan sonra biraz da mantık dersi
okumuştur. H. 1288'de İstanbul’a gelerek zamanın birkaç büyük üstadından yüksek
ilimler tahsil edip Huzur Dersleri Muhataplarından (Ramazanlarda sarayda
padişah huzurunda takrir olunan derslere hazır bulunan ilmiye sınıfına
kullanılan bir tabir) Kayserili Sabık Müsteşar Hacı Derviş Efendi’nin dersine
devamla kendisinden icazet almıştır.
H. 1295'te yapılan Rüûs (Medrese
tahsilini bitirip imtihanda başarılı olanlara verilen beraatın adı) imtihanında
başarılı olmuş ve o yıl Beyazıt Camii Şerifi'nde öğretime başlayarak H. 1313 yılında
ilk talebesine icazet vermiştir. Bundan sonra aralıksız eğitim öğretim
faaliyetlerine devam etmiştir.
H. 1303 de yapılan tedris-i ilmi
feraiz imtihanında başarılı olarak Beyazıt Camii Şerifinde belirli zamanlarda
vazifesine devam etmiştir. H. 1305'te yapılan Fetvahaneye giriş imtihanında
dördüncü dereceden kazanarak o yıl Fetvahane Tahtani Pusla (Fetvahane
"Pusla Odası", "Fetva Odası" ve "İlamat Odası"
olmak üzere üç birimden oluşmaktaydı. Pusla Odasındaki yetkililer sorulan
fetvaları bir pusula ile fetva odasına soralardı) odasına devamla H. 1306'da ikinci
sınıfa tayin olmuş yine aynı yıl birinci sınıfa terfi etmiş ve H. 1307'de
Fetvahane Fevkani Müsvedde odasına müdavim sınıfa kaydolmuş daha sonra
kendisine istima’i muhakemat hizmeti de verilmiştir. H. 1322 de mülazım
sınıfına (subaylık) kaydolmuş H. 1326 da Fetvahaneden ayrılmış ve H. 1326'da M.
16 Ekim 1908'de 83 oyla Canik (Samsun) mebusu (milletvekili) olarak Meclis-i Mebusan'a
girmiştir. İkinci ve dördüncü devrede de milletvekilliği görevini sürdürmüştür.
Huzur Derslerine H. 1322 – 1326 da
muhatab , H. 1327'den 1331 yılına kadar mukarir (Ramazan aylarında sarayda ders
okutan alimlere verilen isim) olarak katılmış, muhatablığında dördüncü rütbeden
Mecidî ve Osmanî nişanları ile taltif olunmuştur. İbtidai Hariç İstanbul
Müderrisliği ile başladığı medrese hocalığını, medrese hocalığının en üst
mertebelerinden biri olan Hâmise-i Süleymaniye mertebesine kadar terfien sürdürmüştür.
Çarşambalı Ahmet Hamdi Efendi'nin kabri
Fatih Camii türbe kapısının yanındaki hazirenin en sonunda bulunmaktadır. Mezar
taşı kitabesinde: "haza kabru ustaz’ilkül Çarşambavî el-Hac Ahmet Hamdi
Efendi ruhiçün lillahil Fatiha, sene 1330, 29, Ramazan" yazılıdır.
Çarşambalı Ahmet Hamdi Efendi'nin
icazet verdiği en meşhur öğrencilerinden biri İsmailağa Cemaatinin önderi
Mahmut Ustaosmanoğlu'nun hocası Ahıskalı Ali Haydar Efendi'dir. Diğer
öğrencileri arasında Prof. Dr. Şerif Mardin'in akrabalarından İstanbul Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk Ordinaryus Profesörlerinden Ebül'ula Mardin ve
Osmanlı'nın son dönem hattat ve ressamlarından olan Mimarzade Mehmet Ali Bey
bulunmaktadır. Ayrıca İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk
Ordinaryus Profesörlerinden olan ve 1960 darbesiyle görevine son verilen
akademisyenler içerisinde olan Kemalettin Birsen, Çarşambalı Ahmet Hamdi
Efendi'nin oğludur.
Not: Yazının
hazırlanmasında Ebül'ula Mardin'in Huzur Dersleri adlı kitabından istifade
edilmiştir.